Vụ chó cắn trẻ em xảy ra tối 7-12 tại quảng trường công viên ven biển xã Phước Hải, TP HCM tiếp tục gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự chủ quan trong quản lý vật nuôi.

Thêm nhiều nạn nhân gặp họa

Bé T.H.L.Đ (4 tuổi) bị một con chó lao ra từ bụi rậm cắn vào mặt, gây chảy nhiều máu, gãy răng và rách mí. Sau 3 lần cấp cứu tại 3 bệnh viện Bà Rịa, Bệnh nhiệt đới và Nhi Đồng 1, bé được tiêm huyết thanh dại và tiếp tục điều trị chuyên sâu. Công an xã đang truy tìm chủ nuôi, con chó này từng cắn người nhưng chưa được xử lý.

Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Minh Tiến, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng Thành phố, cho hay bệnh viện cũng vừa tiếp nhận bé T.H.T.A (2 tuổi) bị chó nhà cắn. Khi đang chơi chung, bé A. kéo mạnh đuôi chó làm nó phản ứng cắn vào môi trên trái, vùng trước tai phải gây chảy máu, được sơ cứu tại trạm y tế trước khi chuyển viện. Tại bệnh viện, bé được cầm máu, rửa vết thương, tiêm huyết thanh kháng dại phong bế quanh vết cắn, tiêm vắc-xin phòng dại và thuốc kháng sinh. Sau 2 ngày điều trị, tình trạng trẻ cải thiện, tiếp tục theo dõi và tiêm đủ liệu trình. "Dù chó nhà đã tiêm phòng dại, trẻ vẫn có nguy cơ lây nhiễm nếu bị cắn. Thực tế cho thấy những trường hợp chủ quan với vết cắn có thể dẫn đến mắc bệnh dại, với tỉ lệ tử vong gần như 100%" - bác sĩ Tiến khuyến cáo.

Theo Viện Pasteur TP HCM, tình hình bệnh dại tại khu vực phía Nam trong năm 2025 không tăng về số lượng ca nhưng thay đổi địa bàn lưu hành, chuyển từ vùng đồng bằng sông Cửu Long sang các tỉnh miền Đông. Cùng với việc tăng cường giám sát đàn chó mèo, số ổ dịch dại ở hầu hết các tỉnh, thành phía Nam đều tăng, cho thấy virus dại đang lưu hành ở mức cao trên quần thể chó, mèo.

ThS-BS Lương Chấn Quang, Trưởng Khoa Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh tật - Viện Pasteur TP HCM, cảnh báo nguy cơ người mắc bệnh dại cũng tăng tương ứng nếu bị chó, mèo cắn mà không xử lý đúng cách. Các trường hợp tử vong do bệnh dại ghi nhận đến nay đều có điểm chung như: không tiêm vắc-xin dự phòng sau khi bị cắn hoặc tiêm không đủ liều. Nhiều lỗi phổ biến khiến người dân vô tình làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh như: không sơ cứu vết thương trước khi đến cơ sở y tế; đắp thuốc, lá cây, tỏi, ớt với niềm tin "lấy nọc"; rửa và băng vết thương không đúng cách, băng quá kín khiến dịch, mủ không thoát được, tăng nguy cơ nhiễm trùng; không tiêm ngừa bệnh dại hoặc tự ý bỏ dở liệu trình vì chủ quan là chó nhà nuôi hoặc vì lo ngại tin đồn về tác dụng phụ của vắc-xin. "Rửa vết thương dưới vòi nước sạch chảy liên tục kết hợp xà phòng trong 10-15 phút, sát trùng bằng cồn hoặc i-ốt, băng hờ bằng gạc sạch… là những bước sơ cứu quan trọng giúp giảm lượng virus xâm nhập" - bác sĩ Quang lưu ý.

Hướng đến không còn tử vong

Theo TS-BS Nguyễn Văn Đẩu, nguyên Trưởng Khoa Răng - Hàm - Mặt - Bệnh viện Nhi Đồng 1, trẻ nhỏ thường thích chơi với chó nhưng chưa ý thức được nguy hiểm, đồng thời chưa đủ sức tự bảo vệ. Trong khi người lớn thường bị thương ở tay, chân thì trẻ em do chiều cao ngang tầm miệng và chân chó nên dễ bị tổn thương vùng mặt. Vết thương thường rách nát, xé do răng, trầy xước từ móng, tụ máu, ảnh hưởng nhiều cơ quan như mắt, mũi, miệng, tai, dễ nhiễm vi khuẩn, virus dại và uốn ván. Hậu quả là điều trị phức tạp, tốn kém, để lại sẹo, co kéo và ảnh hưởng thẩm mỹ, chức năng khuôn mặt. Về dịch tễ, trẻ dưới 5 tuổi dễ trở thành nạn nhân, chó gây tai nạn chủ yếu là chó nhà, một số ít là chó lạ. "Để phòng ngừa, nên hạn chế tiếp xúc với chó, tránh đùa giỡn hoặc chọc chó, xích nhốt chó ở nơi trẻ không với tới, tiêm ngừa đầy đủ, không huấn luyện chó hiếu chiến. Trẻ nên được hướng dẫn cuộn tròn ôm đầu, mặt khi bị chó tấn công để giảm tổn thương" - bác sĩ Đẩu khuyến cáo.

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP HCM (HCDC), trong 3 năm qua, tại khu vực 3 TP HCM (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cũ) đã ghi nhận 6 ca tử vong do bệnh dại. Các ổ dịch này phản ánh virus dại đang lưu hành rộng, làm tăng nguy cơ phơi nhiễm trong cộng đồng. "Hầu hết ca tử vong cho thấy 100% người bệnh không điều trị phơi nhiễm bằng vắc-xin dại. Thời gian ủ bệnh rất biến động, từ 2 tuần đến hơn một năm. Vị trí vết cắn đa phần không khai thác được do bệnh nhân không điều trị sớm" - HCDC cảnh báo.

Mới đây, UBND TP HCM vừa phê duyệt "Chương trình phòng, chống bệnh dại giai đoạn 2026-2030" với mục tiêu không còn ca tử vong vì bệnh dại ở người đến năm 2030. Theo đó, chủ nuôi chó, mèo phải khai báo, nhốt chó, mèo trong khuôn viên, tiêm phòng vắc-xin định kỳ và báo ngay khi phát hiện có dấu hiệu bất thường. UBND cấp xã sẽ quản lý danh sách hộ nuôi, lập đội bắt chó, mèo thả rông và xử lý nghiêm các vi phạm nhằm xây dựng vùng an toàn dịch bệnh và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Sau khi sáp nhập, TP HCM mở rộng về quy mô, số lượng hộ nuôi, số lượng chó, mèo tăng lần lượt lên 172.000 hộ và hơn 310.000 con chó, mèo. Thành phố đang triển khai kế hoạch toàn diện nhằm xây dựng vùng an toàn bệnh dại và hướng đến mục tiêu không còn ca tử vong do bệnh dại.

Bác sĩ Lương Chấn Quang nhìn nhận đây là biện pháp quan trọng giúp địa phương nắm được số lượng và biến động đàn chó, mèo. Số liệu này vốn rất khó thu thập nếu không có quy định đăng ký rõ ràng nhưng lại cần thiết để ngành thú y lập kế hoạch tiêm phòng sát với thực tế. Để địa phương đạt chuẩn an toàn bệnh dại, ít nhất 70% số chó, mèo trên địa bàn phải được tiêm vắc-xin hằng năm. "Chủ động khai báo và tiêm phòng đầy đủ cho chó, mèo là cách mỗi gia đình góp phần bảo vệ cộng đồng khỏi bệnh dại" - bác sĩ Quang nhấn mạnh.