Những ngày qua, mạng xã hội xôn xao về những đoạn clip ghi lại hình ảnh chủ tịch hội đồng của một trường THPT tư thục ở Ninh Bình có hành động thân mật với nhiều phụ nữ tại phòng làm việc.

Dù hành vi thiếu chuẩn mực của người đàn ông bị phát hiện và ông này đã bị miễn nhiệm chức vụ, song việc xâm nhập trái phép hệ thống camera và đăng tải clip lên mạng xã hội cũng có dấu hiệu vi phạm pháp luật về bảo vệ đời tư và an ninh mạng. Người tung clip, dù với bất kỳ động cơ, mục đích nào cũng đối diện với rủi ro pháp lý.

Trả lời Báo Điện tử VTC News, ĐBQH Bùi Hoài Sơn (Đoàn TP Hà Nội) cho biết, trong một xã hội thượng tôn pháp luật và tôn trọng các giá trị đạo đức như chúng ta đang hướng tới, bất kỳ hành vi vi phạm nào, đặc biệt khi liên quan đến nhân cách, lối sống, đều cần được xử lý nghiêm minh, đúng quy trình.

"Vụ việc gần đây chính là lời nhắc nhở rõ ràng về hai tầng trách nhiệm: trách nhiệm xử lý hành vi sai trái của cá nhân liên quan và trách nhiệm bảo vệ kỷ cương pháp luật trong môi trường số", vị đại biểu nhấn mạnh.

Theo ông Sơn, về nguyên tắc, mọi công dân đều có quyền và nghĩa vụ tố cáo hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức xã hội. Quyền đó là chính đáng, được Hiến pháp và pháp luật bảo hộ, nhưng việc thực hiện quyền tố cáo phải tuân thủ các chuẩn mực pháp lý.

Không ai có quyền xâm nhập trái phép vào hệ thống kỹ thuật của cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân; càng không thể lấy lý do “phát giác sai phạm” để biện minh cho hành vi vi phạm pháp luật về bảo mật thông tin, đời tư, danh dự và nhân phẩm của người khác.

"Một xã hội văn minh không cho phép sửa sai bằng sai, cũng không thể chấp nhận kiểu 'xử lý' dựa trên cảm xúc hay sự chia sẻ tùy tiện trên mạng xã hội", đại biểu Bùi Hoài Sơn cho hay.

Theo ông, với những trường hợp như vụ việc ở Ninh Bình, điều công dân cần làm là báo cho cơ quan chức năng, công an, cơ quan quản lý giáo dục, thanh tra để họ có thẩm quyền kiểm tra, xác minh và xử lý theo pháp luật.

Chỉ có quy trình tố cáo đúng luật, dựa trên chứng cứ hợp pháp, mới đảm bảo được hai điều rất quan trọng: bảo vệ sự thật khách quan và bảo vệ quyền con người, kể cả đối với người bị tố cáo.

Ngược lại, việc tự ý phát tán thông tin trên mạng không chỉ khiến sự việc trở nên hỗn loạn, gây tổn hại đến uy tín nhà trường, người học, gia đình và cộng đồng, mà còn vô tình tiếp tay cho hành vi vi phạm an ninh mạng, làm suy yếu niềm tin vào hệ thống pháp luật.

"Trong kỷ nguyên số, khi mỗi hành vi trên không gian mạng đều để lại dấu vết và có thể tác động sâu rộng tới đời sống xã hội, chúng ta càng phải học cách ứng xử có trách nhiệm.

Tố cáo sai phạm là đúng nhưng phải đúng cách. Bảo vệ sự trong sạch của môi trường giáo dục là cần nhưng phải cần bằng con đường pháp luật.

Xây dựng văn hóa pháp quyền trong không gian mạng là điều không chỉ dành cho cơ quan quản lý, mà là trách nhiệm của từng công dân để góp phần tạo dựng một môi trường số an toàn, lành mạnh, nhân văn hơn cho tất cả mọi người", đại biểu Bùi Hoài Sơn nói.

Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05), Công an tỉnh Ninh Bình đưa ra cảnh báo, trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến đã trở thành công cụ phổ biến giúp con người giao tiếp, chia sẻ thông tin, hình ảnh và kết nối cộng đồng.

Tuy nhiên, cùng với những tiện ích to lớn đó, hành vi đăng tải, chia sẻ hình ảnh, video, thông tin cá nhân của người khác hoặc của tổ chức khi chưa được sự đồng ý đang ngày càng phổ biến, tiềm ẩn nhiều nguy cơ xâm phạm quyền riêng tư, danh dự, nhân phẩm, thậm chí vi phạm pháp luật.

Theo quy định của Luật An ninh mạng năm 2018, Bộ luật Dân sự năm 2015 và Nghị định số 15/2020/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 14/2022/NĐ-CP), việc thu thập, sử dụng, công khai hình ảnh, thông tin cá nhân của người khác mà không có sự chấp thuận là hành vi vi phạm pháp luật.

Tùy theo mức độ, người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính, buộc gỡ bỏ thông tin, xin lỗi công khai hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.

Cũng theo Điều 32, Bộ luật Dân sự năm 2015, quy định “Quyền của cá nhân đối với hình ảnh”, việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý, việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp có thoả thuận khác.

Trường hợp đăng tải hình ảnh cá nhân vì lợi ích quốc gia, dân tộc hoặc hoạt động công cộng mà không làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người có hình ảnh thì không cần có sự đồng ý của người có hình ảnh hoặc người đại diện theo pháp luật của họ. Việc sử dụng hình ảnh mà vi phạm thì người có hình ảnh có quyền yêu cầu Toà án xét xử.

Trong trường hợp người đăng tải, chia sẻ thông tin, hình ảnh sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân; đăng tải, chia sẻ bí mật đời tư của cá nhân có thể bị xử phạt vi phạm hành chính từ 5 triệu đồng đến 15 triệu đồng (mức xử phạt đối với tổ chức vi phạm là từ 10 triệu đồng đến 30 triệu đồng), đồng thời buộc gỡ bỏ hình ảnh đăng tải vi phạm.

Trường hợp đăng tải, chia sẻ thông tin, hình ảnh xúc phạm nghiêm trọng nhân phẩm, danh dự của người khác có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về “Tội làm nhục người khác” theo Điều 155 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017).

"Trong thực tế, không ít trường hợp người dùng mạng xã hội đã đăng tải hình ảnh của người khác, của cơ quan, tổ chức trong các sự kiện nội bộ, cuộc họp, hoạt động chuyên môn mà chưa được phép, dẫn đến hiểu nhầm, gây ảnh hưởng đến uy tín, hình ảnh cá nhân và tập thể. Đây là hành vi cần được nhận thức đúng và hạn chế tuyệt đối", PA05 Công an tỉnh Ninh Bình lưu ý.

Để phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật, xây dựng không gian mạng an toàn, lành mạnh và văn minh, PA05 Công an tỉnh Ninh Bình khuyến cáo, mỗi người sử dụng mạng xã hội cần cẩn trọng khi đăng tải, chia sẻ hình ảnh, video hoặc bất kỳ nội dung nào liên quan đến người khác.

Trước khi bấm nút “chia sẻ”, hãy đảm bảo rằng chủ thể trong hình ảnh đã đồng ý, hoặc nội dung đó không vi phạm quyền riêng tư, không làm tổn hại đến danh dự, uy tín của cá nhân, tổ chức.

Bên cạnh đó, người dân cần kiểm chứng nguồn gốc, tính xác thực của thông tin trước khi đăng tải, tránh tiếp tay cho việc lan truyền nội dung sai lệch hoặc xâm phạm đời tư người khác.