Nhiều bậc cha mẹ vẫn băn khoăn: có nên cho con tiền tiêu vặt hay không? Nếu cho, thì bao nhiêu là hợp lý, và làm sao để con không tiêu xài hoang phí? Thực tế, tiền tiêu vặt không chỉ đơn thuần là vài tờ tiền nhỏ lẻ. Nếu được quản lý đúng cách, nó có thể trở thành công cụ giáo dục tài chính vô cùng hiệu quả, giúp con hình thành thói quen quản lý tiền bạc, rèn luyện trách nhiệm và gieo mầm tư duy giàu có từ sớm.
1. Cho con tiền tiêu vặt có kế hoạch, không theo cảm hứng
Sai lầm thường gặp của cha mẹ là khi con đòi, ta tiện tay rút ví đưa ngay. Cách này vô tình làm trẻ hiểu rằng tiền đến rất dễ, chỉ cần xin là có. Ngược lại, nếu cha mẹ ấn định một khoản cụ thể theo tuần hoặc theo tháng, trẻ sẽ học được cách giới hạn bản thân, biết tính toán và lên kế hoạch chi tiêu. Ví dụ, thay vì mỗi ngày cho con 20 nghìn, bạn có thể đưa 100 nghìn cho cả tuần. Lúc này, con sẽ phải suy nghĩ: hôm nay mua gì, mai còn bao nhiêu, có nên để dành cho cuối tuần đi chơi với bạn bè hay không.
2. Hướng dẫn con chia tiền thành các “ngăn ví”
Một bí quyết được nhiều chuyên gia tài chính khuyên áp dụng là chia tiền thành 3 phần:
Chi tiêu hằng ngày: cho nhu cầu nhỏ như ăn vặt, mua bút, mua truyện.
Tiết kiệm: để dành cho những mục tiêu lớn hơn, chẳng hạn chiếc balo mới hoặc chuyến đi dã ngoại.
Đầu tư/cho đi: phần nhỏ để con tập thói quen dùng tiền cho những điều có giá trị lâu dài, như mua một cuốn sách hay, hoặc tham gia hoạt động thiện nguyện.
Việc phân chia này tạo cho con hình dung đơn giản về “quản lý tài chính ba quỹ” mà người trưởng thành vẫn áp dụng: chi tiêu, tiết kiệm và đầu tư. Trẻ em được tiếp xúc với khái niệm này sớm sẽ phát triển tư duy cân đối và biết dùng tiền để phục vụ mục tiêu chứ không chỉ thỏa mãn cảm xúc nhất thời.
3. Gắn tiền với trách nhiệm và lao động
Nhiều cha mẹ lo ngại nếu thưởng tiền cho việc nhà, trẻ sẽ coi giúp đỡ gia đình là “mua bán”. Thật ra, điều quan trọng nằm ở cách áp dụng. Không nhất thiết việc nào cũng có tiền, nhưng bạn có thể khuyến khích con bằng phần thưởng nhỏ nếu con chủ động, có tinh thần trách nhiệm hoặc hoàn thành việc vượt mong đợi. Điều này giúp trẻ hiểu rằng đồng tiền có được nhờ nỗ lực, không tự nhiên rơi xuống từ tay cha mẹ. Bài học ấy sẽ đi theo con cả đời, nuôi dưỡng thái độ nghiêm túc với công việc và với giá trị của tiền bạc.
4. Khuyến khích con ghi chép chi tiêu
Một cuốn sổ nhỏ, hay đơn giản hơn là tờ giấy ghi chú dán ngay bàn học, có thể giúp con theo dõi mình đã tiêu bao nhiêu và còn lại bao nhiêu. Với trẻ lớn hơn, cha mẹ có thể giới thiệu các ứng dụng quản lý chi tiêu trên điện thoại. Việc ghi chép không nhằm kiểm soát hay phán xét, mà để con tự ý thức về dòng tiền của mình. Khi thấy rõ tiền đã “trôi” đi đâu, con sẽ tự cân nhắc: liệu có cần mua thêm món đồ chơi nữa không, hay nên để dành cho dịp quan trọng hơn.
5. Dạy con về “cái giá của lựa chọn”
Tiền tiêu vặt chính là công cụ thực tế nhất để dạy con về cơ hội và chi phí. Nếu hôm nay con tiêu hết tiền cho quà vặt, cuối tuần có thể con không còn đủ để đi xem phim cùng bạn. Thay vì trách mắng, hãy để con tự trải nghiệm cảm giác “thiếu hụt” và rút ra bài học. Chính những lần vấp nhỏ này lại là nền móng để trẻ hình thành tư duy quản lý chi tiêu và ra quyết định tài chính khôn ngoan sau này.
6. Đồng hành thay vì áp đặt
Một số cha mẹ hay kiểm soát gắt gao: con tiêu gì cũng phải báo cáo, hoặc bắt buộc phải làm đúng ý mình. Điều đó có thể khiến trẻ nảy sinh tâm lý chống đối. Cách tốt nhất là cùng con ngồi lại, hỏi: “Con thấy tuần này mình tiêu có hợp lý không?”, “Nếu còn 30 nghìn, con định dùng thế nào cho hợp lý?”. Những câu hỏi mở như vậy giúp con tự đánh giá, còn cha mẹ đóng vai trò người đồng hành. Trẻ sẽ cảm thấy được tôn trọng, từ đó dễ tiếp thu và biến quản lý tiền thành thói quen tự nhiên.
Tiền tiêu vặt không phải là thứ làm con hư hỏng, cũng không chỉ đơn giản là khoản chi nhỏ của gia đình. Nếu biết cách, cha mẹ có thể biến nó thành “bài học tài chính mini” giúp con thông minh, có trách nhiệm và sớm hình thành tư duy giàu có. Cho con tiền tiêu vặt đúng cách chính là trao cho con một công cụ để tập quản lý, tập lựa chọn và tập chịu trách nhiệm với chính quyết định của mình – những kỹ năng quan trọng nhất để thành công trong tương lai.
